Zen zijn

Veel mensen hebben het idee dat zen een kwestie is van stilzitten, relaxen en niets doen. Vaak worden er allerlei geurtjes, plaatjes of geluiden gelinkt die het gevoel van rust creëren. Mijn ervaring is dat het vaak hard werken is om die rust te faciliteren en dat trucjes niet of alleen maar tijdelijk werken. Eigenlijk is de rust er altijd al, maar veel mensen hebben zoveel onverwerkte emotionele ervaringen, oordelen, patronen en overtuigingen dat de rust ver te zoeken is. Deze obstakels doorzien, verwerken en loslaten is het werk dat soms gedaan moet worden. Zoals het bijhouden van een tuin een terugkerende taak is kan je zeggen dat meditatie of introspectie dat ook is. Door zelfreflectie kun je leren doorzien wat je dient in het leven en wat niet.

We leven in een unieke tijd. De afgelopen jaren heb ik vaak gedacht dat de maatschappij op hol geslagen was. De frustratie en agressie die ik als vrachtwagenchauffeur op de weg, bij de klanten en onder collega’s ervaarde maakte dat ik hierin meeging. Dat samen met de werkdruk maakte mij gestrest. Nu heb ik stres altijd bewust kunnen gebruiken om te presteren in mijn werk. De juiste hoeveelheid stress zorgt ervoor dat je wakker en alert achter het stuur kan zitten als ieder al lang in bed ligt. Maar op een zeker moment kom je op een punt dat het chronisch wordt en dat het zich zowel fysiek al mentaal gaat uiten. Slaapproblemen hebben een wisselwerking met stress. Door de adrenaline ben je onrustig en kun je niet slapen, door een slaaptekort heb je de adrenaline nodig om te kunnen presteren.

Benauwdheidsklachten door astma werd COPD en mijn bloeddruk steeg tot alarmerende hoogten. Ook werd mijn lontje steeds korter. Om sociaal een beetje handelbaar te blijven heb ik mijn emoties leren onderdrukken waardoor de explosies eerder implosies werden en ik me steeds verder in mezelf terugtrok. Mijn explosieve interne emoties zijn er volgens mij de oorzaak van dat ik geen zin meer heb om spelletjes te spelen. Frustratie en ergernis heb ik leren ondergaan met een glimlach, maar ik kon er daardoor niets aan doen dat sarcasme en cynisme mijn uitlaatklep werden. Je wordt als het ware een snelkookpan, omdat de druk niet weg kan wordt je behoorlijk gaar. Dat gevecht tegen mezelf heeft me al twee keer op het randje van een burn-out gebracht.

Toen ik kennis maakte met zen.nl voelde dit als thuiskomen. Al na enkele lessen werd bijna alles wat me in zijn greep had zichtbaar. Door meditatie leerde ik gedachten die mij niet diende los te laten en gevoelens die omhoog kwamen te onderzoeken. Hierdoor ontstond steeds meer ruimte tussen gedachten en de emoties. Deze ruimte is de rust die louterend werkt. Dit beviel me zo goed dat ik leraar wilde worden. Na een aantal sesshins (zenretraite) was ik de rust zelve en ik voelde me erg gelukkig. Ik besloot om een andere baan te nemen zodat ik meer tijd kon vrijmaken voor mezelf en mijn beoefening.

Dit heeft uiteindelijk mijn rust behoorlijk verstoord en mijn hele leven op zijn kop gezet. Ik begreep zelf niet goed hoe dit allemaal zo fout kon gaan met alles wat ik geleerd heb. Mediteren kwam er op het laatst meer van, mijn benauwdheid kwam weer terug en het korte lontje was nu nog korter. Nu heb ik mezelf (en mijn collega’s) de afgelopen tijd één ding voorgehouden: klagen helpt niet. Klagen leidt tot frustratie en uiteindelijk wordt het klagen om het klagen en lost er niets op. Je hebt dus drie keuzes: je accepteert dat dingen niet zo zijn zoals je graag wil, je gaat naar de persoon die het kan veranderen of je loopt er van weg. Dat laatste heb ik gedaan. In het proces daar naar toe heb ik besloten om overal van weg te lopen wat mij niet meer gelukkig maakte en dat resulteerde in een pelgrimstocht. Hoe dat gelopen is kun je in een eerdere volg lezen.

Maar nu ben ik terug. Ik heb besloten om mijn leven anders in te richten. Hoe?, dat weet ik nog niet precies. Ik ben begonnen met een coachingopleiding en dat geeft me een erg goed gevoel. Een ander helpen met de dingen die ik geleerd heb van het leven maakt het leven meer de moeite waard. Het geeft alle pijn en frustratie uit mijn verleden meer mening voor mijn gevoel.

Doelloos

Tijdens de zenlessen hebben we wel eens gesproken over doelgerichte doelloosheid. Van tijd tot tijd niets doen is goed voor je rust, inzicht en creativiteit. Je kan dit bewerkstelligen door zogenoemde witjes in te plannen. Witjes zijn momenten dat je even niets doet en ook geen afleiding zoekt. Gewoon even niets doen om daarna weer met nieuwe energie en creativiteit naar de volgende taak of een nieuwe avontuur door te gaan.

Van de andere kant heb ik al van kinds af aan te horen gekregen: ledigheid is des duivels oorkussen. Als je lui bent en niets doet komt er weinig goeds van. En in zekere zin ervaar ik het ook wel een beetje zo op dit moment. Zonder verplichtingen is er niets dat je rooster bepaald. Behalve die éne dag in het weekend die ik nu werk heb ik geen reden om de wekker te zetten. Er zijn momenteel geen obstakels om me druk over te maken en niemand om me tegenover te verantwoorden. Het is misschien wat zwart-wit gesteld, maar niets moet en alles mag. En dat resulteert er bij mij nogal eens in dat ik dingen uitstel want het kan morgen altijd nog. En ja, morgen is een heel handig begrip als je iets niet wil doen, want als je er goed over nadenkt kun je morgen niets doen (doen=nu). Een ander nadeel van teveel vrije tijd is dat je alle tijd hebt om toe te geven aan je impulsen. Een aantal van die impulsen kan positief zijn, maar een groot deel van mijn impulsen komt uit de koelkast. De meeste kilo’s die ik tijdens mijn pelgrimstocht kwijt geraakt was heb ik alweer teruggevonden.

Teveel vrije tijd geeft ook veel ruimte voor nadenken. Niet dat denken verkeerd is, maar als je net als ik nadenkt over de gedachten die je hebt lijk je al snel op een hond die zijn eigen staart achterna rent. Door zen en meditatie heb ik geleerd niet te piekeren, maar het nadenken over je gedachten is net zo verslavend, met als enige verschil de emotionele lading. Het is dus de hoogste tijd om daar eens over na te denken. Waar komt het vandaan? Wat voor nut heeft het? Ik heb de afgelopen maanden geleerd om te vertrouwen op mijn intuïtie. Ik heb geleerd om te voelen wat goed voor mij is en dat keuzes al gemaakt zijn voor je er over na-denkt. Zoals het woord zegt denk je pas na terwijl je feitelijk de keuze al hebt gemaakt. Vanuit een dieper weten of een programmering maken we een keuze en gaan er dan pas een reden voor zoeken. Dit is wetenschappelijk aangetoond (Morgan Cerf).

Waarom dan zoveel gedachten? Zelf denk ik dat het willen oplossen van problemen ermee te maken heeft. Er gaat vanalles anders dan ik zou willen. Ook op dat punt heb ik één en ander geleerd. Als je niets verwacht is alles prima, als je een beeld hebt van hoe het zou moeten zijn is het niet snel goed, als je iets verlangd dan moet het voldoen aan een bepaalde norm. Maar hoe kun je je nu niet verzetten tegen het gevoel dat er iets fout gaat? En wat nu als jij er zelf niets of weinig aan kan veranderen? Hoe kun je niet nadenken over de strijd die gaande is op allerlei sociale levels. Op straat, op de tv, social media en zelfs in familie en vriendenkringen is er een gevecht van voor en tegen. Maar moet het een strijd zijn?

Waarom willen mensen strijden? En werkt het eigenlijk wel? De strijd tegen oorlog is per slot van rekening ook oorlog voeren. De oorlog tegen drugs, criminaliteit en noem maar op zorgt doorgaans voor meer strijd? Waarom willen we het virus bestrijden? Waarom proberen we het niet te begrijpen? Als je iets begrijpt kun je er mee omgaan. Door mijn manier van denken ben ik bijna de strijd aangegaan tegen het strijden, maar ook dan ben ik net als die hond die zijn staart achterna rent, alleen bijt ik me er dan ook nog eens in vast.

Misschien is het goed voor iedereen om eens even een time-out te nemen van die strijd. Dat we allemaal eens goed voelen en dan nadenken waar de drang om te strijden nu vandaan komt. Zou het kunnen zijn dat we bang zijn? Bang voor het virus, bang voor de maatregelen, bang voor de gevolgen op langere termijn, bang voor onze vrijheid?

Ach ja, denken over het denken. Als je iets begrijpt hoef je het niet meer te vrezen, dat geldt zelfs voor de dood. Als je werkelijk begrijpt dat niemand het overleefd kun je werkelijk van het leven genieten zolang het er is. Soms moeten mensen eerst een ziekte of een zwaar ongeluk krijgen om dat te begrijpen.

Vanaf 1 december ga ik voor mezelf een schema maken. Yoga, meditatie en sport op vaste tijdstippen. Toevallig zag ik op Facebook The invitation van Juno Burger langskomen en daar doe ik dan ook maar aan mee. Minder denken, meer doen en even de strijd loslaten.

I’ll be back

Morgen is het zover, het begin van een nieuw leven. Wat ik meeneem is wat ik kan dragen en mijn herinneringen. Ik laat alles los wat ik los kan laten en wat mij niet meer dient. Maar als ik terugkom hoop ik betere keuzes te kunnen maken over wat ik in mijn leven nodig heb om gelukkig te zijn. 

De afgelopen maanden en misschien wel jaren ben ik voor mijn gevoel tekortgeschoten in het geven van aandacht aan veel van mijn vrienden, familie of collega’s, terwijl ik juist wel veel aandacht heb gegeven aan een grote groep mensen door me via social media met hen te verbinden. Ik heb veel mensen of groepen gesteund in hun zoektocht naar de waarheid en ben daardoor zelf soms teveel in de waan van de strijd meegesleurd. Ik heb ook de dwalingen van sommige mensen gevolgd en ben daardoor zelf soms ook even van het juiste pad afgedwaald. Maar ik heb er veel van geleerd, en ik hoop dat ik ook bijgedragen heb aan het wijzer of gelukkiger worden van de mensen die ik heb gesteund of bekritiseerd. Maar nu ga ik ook dat zoveel mogelijk loslaten. Ik blijf mijn verhalen delen, maar ga de komende maanden minder op de verhalen van anderen reageren. 

Lichter leven met vooral aandacht wat er op mijn pad komt. Niet te veel afleiding door wat er elders gebeurt. De strijd wordt ook wel gestreden zonder mij verwacht ik. Dus als ik even niet meer reageer waar je me verwacht te reageren, ik heb even andere dingen aan mijn hoofd. Ik verbaas me over de schoonheid van het landschap, ben verwikkeld in een mooi gesprek, ik worstel met de storm en de regen, ik ben even de weg kwijt of ik zit lekker achterover te genieten van het geluid van een kabbelend riviertje op de achtergrond.  Vrees niet, ik kom terug, of je wil of niet, dus geniet van de rust, dat doe ik ook.

Om eerlijk te zijn beangstigd het me soms wel. Kan ik het wel aan, wil ik dit wel echt, ga ik alles en iedereen niet missen? Ik hoor van sommige mensen in mijn familie en vriendenkring dat ze bang zijn dat ik niet meer terugkom. Het vleit me enigszins dat ze bang zijn me te verliezen en anderzijds bent ik verwonderd dat ze me niet vertrouwen. 

Wat ik daarna ga doen weet ik nog niet, maar ik ben niet van plan om me daadwerkelijk van de samenleving te onttrekken op wat voor manier dan ook. Ik hoop wijsheid en inzichten op te doen die me gaan helpen om een manier van leven te vinden die past bij mijn persoonlijke doel. Wat dat doel is weet ik nog niet precies, maar het heeft wel te maken met mensen, liefde, verbondenheid, wijsheid, waarheid en een diepere betekenis van het leven. En dat lukt volgens mij niet echt vanuit een hutje hoog op een berg, dus:

I’ll be back

Een streep eronder

Zondag 12 juli 2020 heb ik besloten om er een streep onder te zetten. Het leven zoals ik het tot nu toe heb geleid is voltooid wat mij betreft. Ik zat de afgelopen jaren vreselijk vast in mijn hoofd en voelde langzaam maar zeker al mijn levensvreugde wegsijpelen. Ik probeerde vast te houden aan een beeld van mezelf dat niet meer bij me past. Het is goed geweest, tijd voor wat anders. Maar wat dan?

Eén van de adviezen die iedere keer maar weer op blijft duiken in mijn leven is: ga eens naar je gevoel. Ook de vraag: hoe voelt het? Komt iedere keer weer oppoppen. Ik ben in de loop van de jaren steeds meer gaan doen vanuit mijn hoofd. Toen ik jonger was zat mijn temperament me nogal al eens in de weg dus ik ben dat gaan onderdrukken. Boosheid en verdriet uit onmacht over hoe mijn jeugd was verlopen zat me regelmatig in de weg en het overschaduwde vaak mijn leven. De combinatie van hard werken en veel genot hielp me om het negatieve gevoel te onderdrukken. Ik leerde alles logisch te beredeneren en wat in mijn kindertijd is gebeurd te begrijpen zodat ik niet boos hoefde te blijven op mijn(stief)ouders. Verdriet tonen of onzeker zijn past ook niet echt in de stoere chauffeurswereld dus dat heb ik ook opzij leren schuiven. Alles onder controle dus, maar vanbinnen niet blij. Stoer, hard, joviaal en gedreven. Begripvol naar iedereen behalve naar mezelf. 

Mede door zen heb ik in leren inzien dat je door je gevoel te onderdrukken het kind met het badwater wegspoelt. Als je niets meer voelt voel je uiteindelijk niets meer voor het leven. De kunst van het goed voelen is om de gevoelens die je niet wil voelen juist te omarmen. Wat vertelt dit gevoel mij? Op die manier leer je misschien hoe het gevoel tot stand is gekomen en leer je het begrijpen. Door te denken kun je dit misschien wel snappen, maar werkelijk begrijpen gaat veel dieper naar mijn idee. 

Minder denken en meer vertrouwen is mijn doel. Iets meer dan dertig jaar geleden heb ik een vergelijkbare keuze gemaakt in mijn leven. Na een periode van zuipen, blowen en gokken besefte ik diep van binnen dat ik zo niet door wilde gaan. Ik besloot van baan te veranderen en alle verslavingen aan de kant te schuiven. Binnen niet al te lange tijd ontmoette ik Jeanet. Minder dan een half jaar na mijn besluit woonde we samen en had ik mijn oude leventje ver achter me gelaten. Vol vertrouwen hebben we een huis gekocht, zijn we getrouwd en hebben drie prachtige kinderen op de wereld gezet. Toen Jeanet haar baan kwijtraakte ben ik met het volste vertrouwen naar Voesenek koel- en vriestransport gestapt om te solliciteren als internationaal vrachtwagenchauffeur terwijl ik mijn oplegger rijbewijs nog moest gaan halen. Mijn vertrouwen was zo groot dat ik Jeanet verschillende keren uit de put heb kunnen praten vanuit Frankrijk op momenten dat het allemaal even niet zo lekker ging. Op allerlei manieren hebben we op het scherp van de snede geleefd en het gered. Waar het precies mis is gegaan durf ik niet te zeggen, maar ik denk dat het veel te maken heeft met de angst om kwijt te raken wat ik heb. 

De reis van mijn hoofd naar mijn hart is begonnen. Om iets werkelijk te kunnen koesteren moet je het los laten, dat begrijp ik steeds beter. Als je een bloem mooi vind kun je haar plukken, als je er echt van houdt laat je haar groeien en bloeien in haar eigen omgeving. Ik ga nu een weg in die me veel kan brengen. Een weg die voor mij onbekend is. Een weg die me naar het eind van de wereld brengt (Cape Finisterre). Die weg heb ik te gaan en ik voel dat ik er op kan vertrouwen dat alles goed komt. Mijn doel is Santiago de Compostella en de eindbestemming van deze reis is Muxia. Mijn doel is ook het achterlaten van de man die ik ben geworden en mijn eindbestemming is thuiskomen bij mezelf. Wat ik hoop te vinden op mijn reis is er achter komen wat het is waar ik in wil geloven en waarop ik kan vertrouwen. 

Crisis, het vervolg

Soms hou je vast aan iets waar je zo mee vergroeid bent dat je het idee hebt dat het niet anders kan. Er wordt door de regering gesproken over het nieuwe normaal, andere mensen willen weer terug naar het oude, en boeddhisme leert dat er alleen nu is. Als je leeft in het nu kun je wel nadenken over morgen, maar als die gedachten je beangstigd is de angst nu wel de werkelijkheid. Feitelijk zijn gedachten over morgen een illusie, morgen bestaat niet. Misschien ben je er morgen niet meer, dan heb je de laatste momenten van je leven in angst doorgebracht voor wat je dacht dat zou gebeuren. Als je daarentegen vandaag alles over de balk gooit moet je morgen misschien de rekening wel betalen.

Bang zijn voor de toekomst heeft weinig zin denk ik. Bedacht zijn op de toekomst wel volgens mij. Zonder angst zie je de dingen soms anders. Als je bereid bent om te accepteren wat kan gebeuren dan ziet het leven er vaak anders uit dan wanneer je alles vast wil houden en controleren. Zonder regels doet iedereen zomaar wat hij wil, met teveel regels zet iedereen zich tegen de regels af. Bijvoorbeeld in deze tijd van pandemie hebben landen als Zweden en Nieuw Zeeland een appèl gedaan op het boerenverstand van de bevolking en dat werkt. Iedereen moet zelf een beetje nadenken en er wordt op vertrouwd dat de omgeving ook een  opvoedende rol speelt. Hier in Nederland hebben ze het over een intelligente lock-down en regeltjes worden keihard afgedwongen door zware boetes. Ze komen handhavers tekort en als de temperaturen stijgen raakt de situatie vaak nog meer verhit. Is het wel zo intelligent om mensen op te sluiten op het moment dat het kwik oploopt richting 30°C ? 

Is het intelligent om vast te houden aan een afbrokkelend verhaal als er teveel mensen vragen gaan stellen over de redelijkheid ervan. Als je een fout niet toegeeft leer je er niet van. Keuzes worden niet eenvoudiger als je meer argumenten verzameld, maar dralen of vasthouden aan iets wat niet stabiel is maakt dat men het vertrouwen verliest. ik geeft het ze te doen. De grote vraag is, wat staat er nu werkelijk op het spel? En voor mij een grote vraag: is het een eerlijk spel?

Wat voor verschil kan ik maken, of moet ik alles gewoon maar laten passeren? De Tao leert dat water meer één kant op stroomt, namelijk naar beneden. Je kan het even tegenhouden, maar dan ontwikkeld het op een gegeven moment meer druk tot het zijn weg kan vervolgen. Je kan het leven vergelijken met een rivier. Die hou je niet zomaar tegen, maar als je een steen verplaatst in de rivier verander je de stroom. Als je een grotere of misschien meerdere stenen verplaats zou er zelfs een kolk kunnen ontstaan in het wateroppervlak.

Alan Watts gebruikte een kolk in een rivier als een metafoor voor het leven van een mens. Duizenden liters water stromen langs, maar de kolk blijft zijn vorm houden. Ondanks dat al onze cellen om de zoveel tijd vervangen worden blijven wij ook ongeveer dezelfde vorm aanhouden. Dit vergelijk kun je misschien ook wel doortrekken naar de samenleving. 

Als ergens veel riviertjes samenkomen ontstaat er soms een  stroomversnelling. Daar zijn we nu voor mijn gevoel in aanbeland. Je kan er niet zomaar uit, maar je kan wel de rotsblokken ontwijken en zorgen dat je niet teveel koppie onder gaat. Maar als we zometeen door de stroomversnelling heen zijn komt er een breder stuk en is de rivier een stuk rustiger.

Het zou mooi zijn als de aandacht in de toekomst meer op het bruto nationaal geluk gericht wordt en minder op de economie.  Waar worden wij samen als volk vrolijk van, niet hoe kunnen we als landje op de financiële ladder stijgen. Vrijheid is meer waard dan geld. Gezondheid is niet te koop. Tijd is belangrijker dan rijkdom. Welvaart is niet een kwestie van veel spulletjes hebben, maar er ook van kunnen genieten. Kun je werkelijk genieten van luxe als je weet dat het ten koste gaat van fauna en flora? Wat kunnen we doen om een betere balans te krijgen met de natuur en elkaar? 

Welke stenen kunnen we verplaatsen in de rivier om er voor te zorgen dat er een mooi flow ontstaan? Een flow waar iedereen gelukkig van wordt en waar onze maatschappij wel bij vaart.